Historia cardiganów w Polsce
Artykuł napisany dla magazynu Klubu Corgi przy ZG ZKwP “Corgiliusz” w 2024 roku, autor: Magdalena Zalewska
Początki
Pierwszą cardiganką w Polsce była suczka sprowadzona ze Szwecji, Frameworks Amanda, zwana w domu Papugą. Papugę do Polski sprowadzili Anna i Mirosław Redliccy z hodowli Lisiura, którzy również odpowiedzialni są za (wcześniejsze) sprowadzenie do Polski drugiej rasy corgi, czyli welsh corgi pembroke. Jak przystało na hodowców pembroków wybrali sobie cardigankę śniadą, której jedyny potomek okazał się być rudy. Ten pierwszy urodzony w Polsce (1993 r.) cardigan, o imieniu First Cardi Lisiura, niestety wyemigrował do Danii. Kolejna importowana do Lisiury suczka Cardax Becky, tym razem pręgowana, została co prawda Zwyciężczynią Świata, ale nie miała nigdy szczeniąt.
Frameworks Amanda "Papuga"
First Card Lisiura
Cardax Becky
Do trzech razy sztuka
Dopiero trzecia importowana suczka, sprowadzona do hodowli Lisiura z Danii Birkebakken’s Hopefull Havana „Nana” (znowu śniada), postanowiła łaskawie urodzić w 1997 r. aż cztery córki. Ich ojcem był Smultronbacken’s Douglas, pręgowany pies sprowadzony również do Lisiury, brat znanego w Skandynawii psa Smultronbackens Donovan, syn przepięknego, słynnego Cardax Vivaldi Jubilee. Wielki potencjał genetyczny w polskich cardiganach tkwił więc od początku. Nana przeżyła ponad 16 lat, patrząc jak jej dzieci, wnuki, prawnuki, praprawnuki i tak dalej, i tak dalej, ruszyły rozwijać polską hodowlę.
Birkebakken’s Hopefull Havana „Nana”
Birkebakken’s Hopefull Havana „Nana”
Smultronbacken’s Douglas
XXI wiek
Na powitanie nowego wieku, 10 stycznia 2000 r jedna z córek Nany, Blodeuwedd Lisiura zwana domowo Belką, urodziła swój jedyny miot w hodowli z Anegdoty. Jej córki i wnuczki stały się podstawą pierwszej fali nowych hodowli cardiganów. Cytra z Anegdoty to założycielka hodowli Fest, a jej córka Fest Abigail - hodowli Uszaki. Cudka Lisiura z Anegdoty to założycielka hodowli Controversia, a jej córka Tytania Lisiura Controversia – hodowli Gaucho. Do dziś te hodowle działają i stanowią trzon polskiej hodowli cardiganów.
Przez pierwsze 10 lat nowego wieku szczeniąt cardiganów rodziło się mało, w najlepszym wypadku było po kilka miotów rocznie. W dodatku wiele z nich wyjeżdżało za granicę, często wywierając mocny wpływ na tamtejsze hodowle. W ten sposób niestety polska hodowla straciła wielu wartościowych przedstawicieli.
Blodeuwedd Lisiura "Belka"
Cudka Lisiura z Anegdoty "Figa"
Cytra z Anegdoty "Cymka"
Czeskie odgałęzienie
Jeszcze pod koniec dwudziestego wieku dwie rude siostry Belki, Bryn Mawr Lisiura i Branwen Lisiura wyemigrowały do Czech, gdzie założyły pierwszą czeską hodowlę cardiganów: Corlan Gi. Czwórka ich potomstwa wróciła potem do Polski, wnosząc dużo dobrego do naszej hodowli. Pierwszym z nich był pręgowany pies Bertram Corlan Gi, ojciec między innymi dwójki Zwycięzców Klubu: Pirtek Vento Notturno (również Zwyciężczyni Europy) i Brawos Bis Carleone, a także reproduktora Uszaki Cherry Pie, którego córka Fest Jarulinka została pierwszą wyhodowaną w Polsce Młodzieżową Zwyciężczynią Świata. Linię męską kontynuował jego syn, trikolorowy Bazyl Dummles.
Kolejnym czeskim importem był Cyprian Corlan Gi, który dał w Polsce kilka ładnych miotów. Demi-Sec Lisiura Corlan Gi odnowiła hodowlę cardiganów w Lisiurze, a Cecilia Corlan Gi zapoczątkowała hodowlę cardiganów w Brawos Bis. Dwie córki Cecylii dały z kolei początek hodowlom Dummles (Brawos Bis Bahama) i ChrisTeam (Brawos Bis Barambura).
Branwen Lisiura "Prosek"
Bertram Corlan Gi "Bert"
Pirtek Vento Notturno “Nuta”
Brawos Bis Carleone "Carlo"
Cyprian Corlan Gi "Cypek"
Demi-Sec Lisiura Corlan Gi "Gekon"
Importy
Oprócz rosnącej gromadki potomków suczek założycielek duże znaczenie w początkach Polskiej hodowli cardiganów miały oczywiście psy i suczki importowane, z których najważniejszym zapewne był Yardican US Westwyn Leo. Importowany do hodowli Fest w 2003 roku, trikolorowy, bardzo mocny pies o świetnym, amerykańskim pochodzeniu (choć urodzony w Finlandii), po znanym reproduktorze Spectrum Harlem Shuffle był rewelacyjnym reproduktorem. Chociaż sam może kariery wystawowej wielkiej nie zrobił, dał wybitne szczeniaczki, między innymi psa Batman Forever Controversia, trzykrotnego zwycięzcę Klubu i ojca kolejnych ładnych pokoleń cardiganów, oraz suczkę Bagerę, która dała początek długowiecznej linii hodowlanej.
Kolejnym ważnym importem był Geestland’s Solo Song z Finlandii – ojciec pokaźnej gromadki szczeniąt, z których pod względem wystawowym i hodowlanym wyróżnił się Wyszczekany Walijczyk Controversia.
Dużo potomków pozostawił po sobie również sprowadzony z USA Phi Vestavia I’m Burnie Mr Burnie, syn legendarnego Shadowalk Trademarka i ojciec jednego z najwybitniejszych polskich cardiganów w historii – pręgowanego psa Easy Rider Dummles.
W ostatnich latach bardzo dużo ładnych szczeniąt urodziło się po kolejnym psie importowanym z USA – Coedwig Chris Team Dream, który wcale jeszcze nie zawiesił swojej kariery hodowlanej na kołku.
Wśród importowanych suczek największą karierę wystawową i hodowlaną zrobiły takie suczki jak importowane z Finlandii Pirtek Vento Notturno i Mandylay’s Whoopi Goldberg, rosyjska Corgi Na Volge Russian River jak też amerykańskie White Raven Insider Trading For Dummles i Telltail Fashionably Late.
Yardican US Westwyn Leo "Leoś"
Geestland Solo Song "Solo"
Coedwig Chris Team Dream "Bodek"
Corgi Na Volge Russian River "Yoko"
Mandylay’s Whoopi Goldberg "Łupina"
White Raven Insider Trading For Dummles "Willow"
fot: Aleksandra Pietrzak
Rambo
Nie można jednak zapomnieć, że poziom hodowli polskich cardiganów bardzo poprawiał też udział najwybitniejszych cardiganowych reproduktorów z całego świata, do których często udawali się polscy hodowcy ze swoimi suczkami. Nie sposób wymienić tu ich wszystkich, ale na pewno na początku wręcz epokowa rolę odegrał mieszkający w Danii angielski pies Beckrow Beg To Differ „Rambo”, ojciec między innymi miotu „C” z Anegdoty i Bertrama Corlan Gi. Ten piękny pregus bardzo mocno przekazywał swój typ – przede wszystkim pełną cardiganiego wyrazu głowę i mocną kość.
Beckrow Beg To Differ „Rambo”
Tatusiowie z doskoku
Wiele światowych reproduktorów pozostawiło w Polsce zwykle tylko po jednym miocie, ale jakość ich szczeniąt jest nie do przecenienia. Lista rozpoczyna się od multichampiona, wyhodowanego w Nowej Zelandii Copperleaf Burnt Spice. Kolejne to angielski Joseter Oban, fiński Pirtek Dito D’oro, świetny australijski pies Bethwyn Music Man, słynny holenderski pręgus Zwycięzca Świata Welshclan’s Gentelman George, najbardziej utytułowany pies swojej epoki Blondie’s Noble Man, kolejny wybitny pręgus, również Zwycięzca Świata Dragonpatch Big Papa Foster, a także takie legendarne psy jak Joseter Mr Blobby i Cheysuli’s Tri To Remember.
Trudna jest ta wyliczanka do całkowitego wyczerpania, ale warto jeszcze wspomnieć takie psy jak marmurki Mandylay’s Ultimately Blue, All Trade After Eight czy Waggerland Colour Confetti i kolejne pręgusy Faarup Wiktor, Cardicted Chain Reaction, Waggerland Not For Sale, Carddicted Made In Sweden czy Waggerland On The Spot.
Ostatnio rewelacyjne potomstwo w Polsce zostawiły amerykańskie Allegro No Sleep Til Brooklyn i Wonderland Telltail Back to the Future, jak również szwedzki Swedewaves Grumpy.
Copperleaf Burnt Spice
Dragonpatch Big Papa Foster
Swedewaves Grumpy
Blodeuwedd Lisiura "Belka"
Długowieczne linie żeńskie
W polskiej hodowli wiele suczek i psów wywodzi się od jednej suczki – Birkebakken’s Hopeful Havana. Jako przykład można podać liczącą już 10 pokoleń linię Birkebakken’s Hopeful Havana – Blodeuwedd Lisiura - Cytra z Anegdoty – Fest Abigail - Uszaki Pikku Myy - Uszaki Dodzilla Dur Ir - Uszaki Virgo Vestalis – Uszaki Jeepers-Creepers - Uszaki River Song – Uszaki Yabadabadoo, a podobnych linii pewnie można wytyczyć znacznie więcej.
Może więc początki hodowli były trudne, ale na pewno dostarczyły dobrych genów i to procentuje do dziś.
Sportowcy
Wystawy wystawami, a nie można zapominać, że cardigany jako owczarki, to psy zwinne, wytrzymałe i sprawne. Coraz częściej więc zdarza się, że cardigany, co prawda amatorsko, ale uprawiają psie sporty. Było wśród nich agility, teraz całkiem nieźle rozwija się pasienie, a pierwszym polskim cardiganem, który zaliczył test HWT (Herding Working test – Traditional Style) był Uszaki Muumipappa w 2009 roku. Ostatnio cardigany zaczynają ujawniać swoje talenty również w sportach węchowych.
Uszaki Muumipappa "Paput"
Hall Of Fame
Hodowla cardiganów w Polsce stoi naprawdę na wysokim poziomie, o czym świadczą również sukcesy na międzynarodowych arenach wystawowych. Warto przypomnieć kilka psów, które się na nich wybitnie wyróżniły.
Batman Forever Controversia – trzykrotny Best In Show na Wystawie Klubowej Corgi,
Fest Abigail – Młodzieżowa Zwyciężczyni Europy,
Easy Rider Dummles – Zwycięzca Świata, Zwycięzca Europy, dwukrotny Zwycięzca Świata Weteranów, Zwycięzca Europy Weteranów
Fest Jarulinka – Młodzieżowa Zwyciężczyni Świata,
Agicor Rumcajs Rozbójnik - Młodzieżowy Zwycięzca Świata,
ChrisTeam Maxi Mi – Młodzieżowy Zwycięzca Świata,
Cool Breezer For Jazenta Gaucho – Zwycięzca Europy,
Fire Flame Dummles - Młodzieżowa Zwyciężczyni Europy,
Uszaki Falkor Luck Dragon – dwukrotny Best In Show na Wystawie Klubowej Corgi, dwukrotny v-ce Zwycięzca Świata,
Haribo Dummles – Zwycięzca Świata,
Uszaki River Song – Best In Show na wystawach klubowych corgi w czterech krajach,
Quintessence Dummles - Młodzieżowa Zwyciężczyni Świata,
Złota Zou Quitte Ray - Zwyciężczyni Świata,
Fest Deluxe Damsel - zwyciężczyni Eurocorgi 2024.
Batman Forever Controversia "Radar"
Easy Rider Dummles "Easy", fot: Aleksandra Pietrzak
Fest Jarulinka "Dzidzia"
Uszaki Falkor Luck Dragon "Felek"
ChrisTeam Maxi Mi "Brando"
Haribo Dummles "Haribo", fot: Aleksandra Pietrzak
I co teraz?
Ostatnia dekada przyniosła duży wzrost popularności cardiganów, a ostatnie parę lat to wręcz wysyp nowych hodowli. Miejmy nadzieję, że przyszłość przyniesie wiele radości dla polskich hodowców. Ale to już kolejna historia.
ZWYCIĘZCY WYSTAW KLUBOWYCH CORGI
I Wystawa Klubowa Corgi 2003
BOB (Best of Breed czyli Zwycięzca Rasy): Fest Agbar
II Wystawa Klubowa Corgi 2004
BOB & Best In Show: Batman Forever Controversia
III Wystawa Klubowa Corgi 2005
BOB & Best In Show: Batman Forever Controversia
IV Wystawa Klubowa Corgi 2006
BOB & Best In Show: Batman Forever Controversia
V Wystawa Klubowa Corgi 2007
BOB: Mandylay’s Ultimately Blue* (ojciec Sowy) - więcej o Sowie
VI Wystawa Klubowa Corgi 2008
BOB: Pirtek Vento Notturno (córka Berta - więcej o Bercie) -
więcej o Nucie
VII Wystawa Klubowa Corgi 2009
BOB: Brawos Bis Carleone (syn Berta) - więcej o Bercie
VIII Wystawa Klubowa Corgi 2010
BOB & Best In Show: Uszaki Falkor Luck Dragon - więcej o Felku
IX Wystawa Klubowa Corgi 2011
BOB: Cool Breezer For Jazenta Gaucho
X Wystawa Klubowa Corgi 2012
BOB: Uszaki Falkor Luck Dragon - więcej o Felku
XI Wystawa Klubowa Corgi 2013
BOB: Fest Ładny Jak Żadny (syn Felka, ojciec Ptysia) - więcej o Felku, więcej o Ptysiu
XII Wystawa Klubowa Corgi 2014
BOB: Welshclan’s Ultra Sonic*
XIII Wystawa Klubowa Corgi 2015
BOB: XXL Bunny Controversia
XIV Wystawa Klubowa Corgi 2016
BOB: Alistair Arrowhead Kiss&Corgi
XV Wystawa Klubowa Corgi 2017
BOB: Uszaki Mrs Beaver - więcej o Pyzie
XVI Wystawa Klubowa Corgi 2018
BOB: Corgi Na Volgie Russian River
XVII Wystawa Klubowa Corgi 2019
BOB: White Raven Insider Trading For Dummles
XVIII Wystawa Klubowa Corgi 2021
BOB & Best In Show: Uszaki Run Forest Run - więcej o Foreście
XIX Wystawa Klubowa Corgi 2022
BOB & Best In Show: Black Pearl Controversia
XX Wystawa Klubowa Corgi 2022
BOB & Best In Show: ChrisTeam North Wind
XXI Wystawa Klubowa Corgi 2024
BOB & Best In Show: Uszaki Yabadabadoo - więcej o Rzabie
* psy oznaczona kursywą nie mieszkają w Polsce
ZWYCIĘZCY WYSTAW SPECJALISTYCZNYCH CORGI
I Krajowa Wystawa Corgi 2008
BOB & Best In Show: Uszaki Billie Holiday - więcej o Kropce
II Krajowa Wystawa Corgi 2009
BOB: Pirtek Vento Notturno (córka Berta - więcej o Bercie) - więcej o Nucie
I Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2012
BOB: Mandylay’s Whoopi Goldberg - więcej o Łupinie
II Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2013
BOB & Best In Show: Call Me Cherry Dummles (córka Felka) - więcej o Felku
III Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2014
BOB: Decameron Virgo Vestalis
IV Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2015
BOB: Dreamcardis Never Give Up (imp. Węgry)
V Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2016
BOB & Best In Show: Easy Rider Dummles
VI Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2017
BOB & Best In Show: Easy Rider Dummles
VII Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2018
BOB & Best In Show: Uszaki Mrs Beaver - więcej o Pyzie
VIII Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2019
BOB: Chamber of Secrets Kasmir Moravia*
IX Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2021
BOB & Best In Show: Corgi Na Volgie Russian River
X Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2022
BOB & Best In Show: Uszaki River Song - więcej o Rzuni
XI Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2023
BOB & Best In Show: Uszaki River Song - więcej o Rzuni
XII Specjalistyczna Wystawa Klubu Welsh Corgi i Lancashire Heeler 2024
BOB: Fest Deluxe Damsel
* psy oznaczona kursywą nie mieszkają w Polsce